لجستیک چیست؟

وقتی به لجستیک فکر می کنید، ممکن است تصاویری از جنگ و عملیات نظامی به ذهنتان بیاید و این قابل درک است. مفهوم لجستیک ریشه های عمیقی در تاریخ نظامی دارد، جایی که برای اطمینان از اینکه سربازان تدارکات مورد نیاز خود را دارند، حیاتی بود. با این حال، داستان لجستیک بسیار فراتر از میدان جنگ است.

پس از جنگ جهانی دوم، صنایع در سراسر جهان برای کاهش هزینه‌ها و رقابتی ماندن با فشار فزاینده‌ای مواجه شدند. این منجر به بررسی دقیق‌تر تمام جنبه‌های تولید، از جمله لجستیک شد. شرکت ها دریافتند که تدارکات، از جمله حمل و نقل و انبارداری، بخش مهمی از هزینه های کلی آنها است. کاهش این هزینه ها به اندازه مدیریت هزینه های تولید اهمیت پیدا کرد.

در ادامه با این مقاله از شرکت بازرگانی آراکو تجارت همراه باشید تا معنای جامع لجستیک و انواع مختلف آن را با یکدیگر بررسی کنیم. همچنین اگر شما تجربه ای درباره لجستیک دارید می توانید آن را در قسمت نظرات با دیگر خوانندگان مجله آراکو تجارت به اشتراک بگذارید و نظرخود را بیان کنید.

تعریف لجستیک:

لجستیک به مدیریت و هماهنگی منابع با تمرکز بر نحوه به دست آوردن، ذخیره و توزیع کالاها و محصولات اشاره دارد. این ارتباط نزدیک با زنجیره تامین جهانی است، زیرا همه تولیدکنندگان برای حفظ کارایی، کاهش هزینه ها و اطمینان از برآورده شدن نیازهای مصرف کننده به تدارکات متکی هستند. این امر به ویژه هنگام نظارت بر عملیات تولید پیچیده مهم است.

در دنیای امروز، لجستیک شامل چیزی بیش از انتقال محصولات از مکانی به مکان دیگر است. با ظهور غول های تجارت الکترونیک مانند آمازون، لجستیک گسترش یافته است تا طیف گسترده ای از فعالیت ها را با هدف حداکثر کردن رضایت مشتری شامل شود.

این فعالیت ها شامل برنامه ریزی تقاضا، انجام سفارش، مدیریت موجودی و خدمات مشتری می باشد. همه این فرآیندها با هم کار می کنند تا اطمینان حاصل شود که محصولات به درستی انبار می شوند و سفارشات مشتری به موقع انجام می شود.

مدیریت لجستیک مدرن با استفاده از نرم افزارهای تخصصی بسیار ارتقا یافته است. به عنوان مثال می توان به سیستم های مدیریت حمل و نقل، نرم افزار برنامه ریزی منابع سازمانی، سیستم های مدیریت محوطه و سیستم های مدیریت انبار اشاره کرد. این ابزارها به ساده‌سازی فرآیند لجستیک کمک می‌کنند و آن را در تحویل کالا به مصرف‌کنندگان کارآمدتر و مؤثرتر می‌کنند.

اصطلاح “لجستیک” ریشه یونانی دارد و در فرهنگ لغت آکسفورد به عنوان بخشی از ارتش مسئول تهیه و انتقال تجهیزات جنگی و نیروی انسانی تعریف شده است. در ابتدا، لجستیک یک اصطلاح نظامی بود که نحوه تهیه، ذخیره و جابجایی تجهیزات و تدارکات را پرسنل نظامی توصیف می کرد. با گذشت زمان، این مفهوم توسط مشاغل، به ویژه صنایع تولیدی، برای توصیف مدیریت و حرکت منابع در زنجیره تامین پذیرفته شد.

هدف لجستیک

هدف اصلی لجستیک در هر زنجیره تامین، به حداقل رساندن هزینه ها برای سازمان با اطمینان از تحویل محصولات در زمان و مکان مناسب است. روش ها و استراتژی های مختلفی مانند لجستیک ناب، برون سپاری، لجستیک مجازی، لجستیک معکوس، لجستیک یکپارچه و مدیریت زنجیره تامین، برای ایجاد مزیت رقابتی، افزایش بهره وری و کاهش هزینه های لجستیک طراحی شده اند. از آنجایی که هزینه‌های لجستیک بخش قابل توجهی از هزینه‌های تولید را تشکیل می‌دهند، این استراتژی‌ها برای کسب‌وکارها حیاتی هستند.

در سال های اخیر، به کارگیری موثر اصول لجستیک و استفاده از روش های علمی در مدیریت زنجیره تامین منجر به صرفه جویی قابل توجهی در هزینه ها شده است. در بسیاری از کشورها، این امر منجر به کاهش هزینه ها تا پنج درصد از تولید ناخالص ملی شده است. این نشان دهنده تأثیر قدرتمندی است که لجستیک با مدیریت خوب می تواند بر اقتصاد کلی داشته باشد.

توجه به این نکته مهم است که هدف اصلی مدیریت لجستیک این است که اطمینان حاصل شود که کالاها به موقع به مشتری نهایی تحویل داده می شود. مدیر تدارکات نقش مهمی در دستیابی به این هدف دارد. آنها مسئول نظارت بر کل فرآیند، از تامین مواد تا تحویل محصول نهایی هستند، و باید اطمینان حاصل کنند که همه چیز به خوبی و کارآمد انجام می شود.

شناخت انواع لجستیک

هدف اصلی مدیریت لجستیک اطمینان از تحویل کالاها به موقع به مشتریان است. مدیر تدارکات نقش مهمی در این فرآیند ایفا می کند و بر همه چیز از تامین مواد تا تحویل محصول نهایی نظارت دارد. وظیفه آنها این است که اطمینان حاصل کنند که هر مرحله به آرامی و کارآمد انجام می شود.

لجستیک سبز:

لجستیک سبز یک رویکرد نوآورانه است که هدف آن به حداقل رساندن اثرات زیست محیطی است. این روش بر استفاده از مواد قابل بازیافت برای حمل و نقل و اجرای شیوه هایی که سازگار با محیط زیست هستند تمرکز دارد. هدف کاهش ردپای کربن عملیات لجستیک و کمک به شیوه های تجاری پایدار است.

لجستیک معکوس:

لجستیک معکوس فرآیندی در لجستیک تجاری است که با بازگشت محصولات از مشتریان به کسب و کار، سر و کار دارد. این اغلب زمانی اتفاق می افتد که مشتری محصولی را که به صورت آنلاین خریداری کرده است برمی گرداند یا مبادله می کند. لجستیک معکوس تضمین می کند که کالاهای برگشتی به طور مؤثر مدیریت می شوند، چه برای ذخیره مجدد، بازیافت یا دفع.

لجستیک اضطراری:

لجستیک اضطراری در شرایط بحرانی مانند بلایای طبیعی مانند زلزله یا سیل استفاده می شود. در این سناریوها، تیم های لجستیک برای تحویل سریع و کارآمد لوازم ضروری به افراد نیازمند کار می کنند. تمرکز بر رساندن کالاهای ضروری به مناطق آسیب‌دیده در کوتاه‌ترین زمان ممکن است که هم کیفیت و هم مقرون به صرفه بودن را تضمین می‌کند.

لجستیک تجاری:

لجستیک کسب و کار با رشد خرید آنلاین و تأثیر همه گیر COVID-19 اهمیت فزاینده ای پیدا کرده است. این نوع لجستیک بر حصول اطمینان از اینکه محصولات خریداری شده به صورت آنلاین در زمان مناسب، در مقدار صحیح و با قیمت توافقی به مشتریان تحویل داده می شود، تمرکز دارد. کسب‌وکارهای آنلاین بزرگ‌تر، اغلب سیستم‌های لجستیکی خود را توسعه می‌دهند، در حالی که شرکت‌های کوچکتر ممکن است برای انجام این وظایف به ارائه‌دهندگان تدارکات شخص ثالث اعتماد کنند.

لجستیک تولید:

لجستیک تولید یک جنبه حیاتی از فرآیند تولید است. این تضمین می کند که مواد اولیه و اجزای سازنده در زمان مناسب به بخش های مختلف کارخانه تحویل داده می شوند و اجازه می دهد تولید به راحتی و کارآمد انجام شود. در کارخانه های تولیدی بزرگ، حتی یک تاخیر کوچک در تحویل مواد می تواند منجر به هزینه های قابل توجهی شود که لجستیک تولید کارآمد را ضروری می کند.

لجستیک توزیع:

لجستیک توزیع احتمالاً آشناترین نوع لجستیک برای اکثر مردم است. زمانی شروع می شود که تولید کامل شود و مشتری سفارش دهد. سپس این فرآیند به سمت عملیات جابجایی در انبار می رود و با تحویل محصول به مشتری پایان می یابد. اهمیت لجستیک توزیع در توانایی آن برای متعادل کردن عرضه و تقاضا است که اغلب از نظر کمیت، زمان و مکان متفاوت است.

به عنوان مثال، هنگامی که شما یک محصول را به جای خرید از یک خرده فروش مستقیماً از سازنده آن سفارش می دهید، لجستیک توزیع را در عمل تجربه می کنید. این نوع لجستیک برای اطمینان از اینکه محصولات به طور موثر و به موقع به دست مشتریان می رسند، بسیار مهم است و شکاف بین تولید و مصرف را پر می کند.

لجستیک نظامی:

لجستیک نظامی همواره نقش مهمی در حفظ قدرت و توان دفاعی یک ملت داشته است. ارتشی که منابع کافی نداشته باشد آسیب پذیر است و لجستیک را برای تحویل تدارکات، تسلیحات و سایر مواد لازم به مکان مناسب در زمان مناسب ضروری می کند. لجستیک نظامی موثر تضمین می کند که عملیات نظامی با حداکثر کارایی و عملکرد انجام می شود.

اهمیت لجستیک نظامی در رویدادهای تاریخی مانند شکست بریتانیا در جنگ استقلال آمریکا و چالش های متفقین در جنگ جهانی دوم مشهود است که هر دو تحت تأثیر شکست های لجستیکی قرار گرفتند. لجستیک نظامی شامل برنامه ریزی و اجرای پیچیده برای پشتیبانی از نیروها و حفظ امنیت ملی است.

لجستیک کلان:

لجستیک کلان، همچنین به عنوان لجستیک تجاری شناخته می شود، در مقیاس بزرگتر از لجستیک تجاری معمولی عمل می کند و اغلب شامل پروژه های ملی یا حتی بین المللی می شود. این نوع لجستیک فراتر از شرکت‌های منفرد است و شامل عملیات‌های در مقیاس بزرگ مانند عملیات گمرکی، مبادلات فرامرزی و تجارت جهانی می‌شود.

لجستیک کلان برای مدیریت جریان کالاها و خدمات در فواصل وسیع و بین چندین نهاد ضروری است و تضمین می کند که زنجیره های تامین در مقیاس بزرگ به خوبی کار می کنند. به عنوان مثال، لجستیک مورد نیاز برای مدیریت تجارت بین‌المللی و معاملات فرامرزی در رده لجستیک کلان قرار می‌گیرد که اهمیت آن را در اقتصاد جهانی برجسته می‌کند.

اهمیت لجستیک 

در دنیای امروز، لجستیک برای کسب و کارها در هر اندازه چه در ایران و چه در سطح جهانی ضروری شده است. گسترش تولید و تنوع رو به رشد کسب و کارها، لجستیک کارآمد را به یک جزء حیاتی برای موفقیت تبدیل کرده است. بیایید مزایا و ویژگی های اصلی لجستیک را برای درک بهتر آن بررسی کنیم.

1. افزایش بهره وری:

لجستیک کارآمد به کسب و کارها اجازه می دهد تا عملیات خود را ساده کنند و اطمینان حاصل کنند که محصولات و مواد به سرعت و به طور موثر جابجا می شوند. این منجر به بهره‌وری بالاتر می‌شود، زیرا شرکت‌ها می‌توانند کالاها را کارآمدتر تولید و توزیع کنند و بدون تأخیر نیازهای مشتریان را برآورده کنند.

2. زمان تحویل سریعتر:

یکی از مزایای کلیدی لجستیک، توانایی کوتاه کردن زمان تحویل است. با بهینه سازی جابجایی کالا، کسب و کارها می توانند اطمینان حاصل کنند که محصولات سریعتر به دست مشتریان می رسند. این نه تنها رضایت مشتری را بهبود می بخشد، بلکه به کسب و کارها کمک می کند تا به سرعت به تقاضاهای بازار پاسخ دهند.

3. کاهش هزینه:

لجستیک نقش مهمی در کاهش هزینه ها در سراسر زنجیره تامین ایفا می کند. با مدیریت مؤثرتر حمل‌ونقل، ذخیره‌سازی و توزیع، کسب‌وکارها می‌توانند ضایعات را به حداقل برسانند، هزینه‌های نگهداری موجودی را کاهش دهند و استفاده از منابع را بهینه کنند. این منجر به صرفه جویی در هزینه کلی می شود که می تواند سودآوری شرکت را بهبود بخشد.

4. مزیت رقابتی:

لجستیک موثر می تواند یک مزیت رقابتی قوی ایجاد کند. کسب‌وکارهایی که تدارکات خود را به خوبی مدیریت می‌کنند، می‌توانند خدمات بهتر، تحویل سریع‌تر و قیمت‌های پایین‌تر ارائه دهند که باعث جذابیت بیشتر آنها برای مشتریان می‌شود. در بازار رقابتی، این مزایا می تواند تفاوت بین موفقیت و شکست باشد.

نقش مدیریت لجستیک در زنجیره تامین

مسئولیت‌های یک مدیر لجستیک گسترده است و این نقش را در زنجیره تأمین حیاتی می‌کند. یک مدیر تدارکات باید چندین ویژگی کلیدی داشته باشد، از جمله:

• نظارت و هماهنگی بخش‌های مختلف درون سازمان برای اطمینان از عملکرد روان.
• توانایی مقابله موثر با چالش ها یا اختلالات غیرمنتظره در زنجیره تامین.
• هماهنگی با تامین کنندگان، فروشندگان و سایر شرکای خارجی برای حفظ یک زنجیره تامین یکپارچه.
• پیگیری سطوح موجودی، از جمله ورودی ها و خروجی ها، برای اطمینان از مدیریت دقیق موجودی.
• نظارت و بهبود فرآیندهای لجستیک برای افزایش کارایی و کاهش هزینه ها.
• اتخاذ تصمیمات آگاهانه که با اهداف بلندمدت سازمان همسو باشد.

نقش یک مدیر لجستیک مستلزم سطح بالایی از مسئولیت است، زیرا تصمیمات آنها مستقیماً بر کارایی و موفقیت کلی زنجیره تأمین تأثیر می گذارد.

تنوع اهداف مدیریت لجستیک:

اهداف و عملکردهای مدیریت لجستیک در زنجیره تامین متنوع است. رویکردهای سنتی اغلب برای همگام شدن با پیچیدگی و تنوع موجود در تلاش هستند. اینجاست که مدیریت موثر لجستیک، به ویژه در حصول اطمینان از رضایت مشتری، حیاتی می شود.

حوزه مدیریت لجستیک:

مدیریت لجستیک را می توان به دو حوزه اصلی تقسیم کرد: لجستیک داخلی و لجستیک بین المللی.

لجستیک داخلی: این شامل مدیریت جریان کالا در داخل یک کشور، با تمرکز بر مبادلات و توزیع ملی است.

لجستیک بین المللی: این شامل هماهنگی جابجایی کالا در سراسر کشورها یا قاره های متعدد، رسیدگی به پیچیدگی های تجارت جهانی است.

تفاوت بین لجستیک و مدیریت زنجیره تامین:

درک تمایز بین لجستیک و مدیریت زنجیره تامین مهم است. مدیریت لجستیک بر حمل و نقل، انبارداری و توزیع کالا متمرکز است. این امر به حصول اطمینان از اینکه محصولات به طور موثر از یک نقطه به نقطه دیگر تحویل داده می شود، مربوط می شود.

از سوی دیگر، مدیریت زنجیره تامین دامنه وسیع تری را در بر می گیرد. این شامل نظارت بر کلیه فعالیت های مربوط به تامین مواد اولیه، مدیریت سرمایه و مدیریت اطلاعات از شروع تولید تا تحویل نهایی محصول به مشتری است. در اصل، مدیریت لجستیک زیرمجموعه ای از مدیریت زنجیره تامین است که بر وظایف خاص مرتبط با لجستیک در چارچوب زنجیره تامین بزرگتر تمرکز دارد.